ทำไมหนอ
สุนัขจึงต้องมีเห็บ บางครั้งเราคิดว่าเรารักษาความสะอาดมันดีแล้ว
แต่ก็ยังมิวายมีเจ้าปรสิตอย่างเห็บ หมัด มาเกาะบนตัวน้องหมาเราอยู่ดี สิ่งที่เราทำได้ก็คือ
พยายามหาเห็บออกจากตัวสุนัขเอง หรือ ซื้อยามาหยอด แต่ในกรณีแรกคือ
หาเห็บจากตัวสุนัขเอง และเมื่อหาเห็บเจอแล้ว เพื่อน ๆ มีวิธีกำจัดเห็บ
หมัดเหล่านั้นยังไงคะ แล้วเรากำจัดถูกวิธีหรือไม่นั้น
มาดูคำตอบที่เรานำมาฝากกันในวันนี้เลยค่ะ
ยังมีผู้เลี้ยงสุนัขมากมายหลายท่าน ที่เชื่อว่าเมื่อบี้เห็บแล้วจะทำให้เกิดเห็บมากมายเป็นทวีคูณ ท่านเหล่านั้นจึงสั่งสอนลูกหลานของตนต่อ ๆ กันมาว่า เมื่อเก็บเห็บออกจากตัวสุนัขแล้ว อย่าบี้เห็บเป็นอันขาด เพราะการบี้เห็บตัวเมียที่ตัวเป่งนั้น จะทำให้เกิดลูกเห็บขึ้นเป็นจำนวนมหาศาล ทั้งหมดนี้เป็นความเชื่อที่คลาดเคลื่อนไปจากความจริง ความเป็นจริงเป็นเช่นนี้ เห็บแข็งตัวเมียจะวางไข่เพียงครั้งเดียวเป็นจำนวนมากมาย อาจมากถึง 3,000-4,000 ฟอง และเมื่อวางไข่จนหมดท้องแล้ว เห็บตัวนั้นก็จะตายไปค่ะ
ยังมีผู้เลี้ยงสุนัขมากมายหลายท่าน ที่เชื่อว่าเมื่อบี้เห็บแล้วจะทำให้เกิดเห็บมากมายเป็นทวีคูณ ท่านเหล่านั้นจึงสั่งสอนลูกหลานของตนต่อ ๆ กันมาว่า เมื่อเก็บเห็บออกจากตัวสุนัขแล้ว อย่าบี้เห็บเป็นอันขาด เพราะการบี้เห็บตัวเมียที่ตัวเป่งนั้น จะทำให้เกิดลูกเห็บขึ้นเป็นจำนวนมหาศาล ทั้งหมดนี้เป็นความเชื่อที่คลาดเคลื่อนไปจากความจริง ความเป็นจริงเป็นเช่นนี้ เห็บแข็งตัวเมียจะวางไข่เพียงครั้งเดียวเป็นจำนวนมากมาย อาจมากถึง 3,000-4,000 ฟอง และเมื่อวางไข่จนหมดท้องแล้ว เห็บตัวนั้นก็จะตายไปค่ะ
อย่างไรก็ตาม ก่อน ที่จะวางไข่ได้
มันจะต้องได้รับการผสมพันธุ์และต้องกินเลือดสุนัขจนตัวเป่งเต็มที่เสียก่อน
ถ้ายังไม่ได้กินเลือดหรือกินยังไม่เพียงพอ ก็ยังไม่สามารถวางไข่ได้ เมื่อจะวางไข่
เห็บตัวเมียนั้นจะต้องหล่นจากตัวสัตว์ แล้วหาที่ปลอดภัย
เช่นใต้ก้อนดินหรือก้อนหินบนพื้น
หรืออาจเป็นร่องตามกำแพงหรือรอยแตกของไม้ใกล้พื้นดิน ในการวางไข่ จะใช้เวลาหลายวัน
อาจนานหลายสัปดาห์ก็ได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับอุณหภูมิของสิ่งแวดล้อม แต่อย่างไรก็ตาม
ไข่ที่ถูกปล่อยออกมาแต่ละฟอง จะต้องถูกเคลือบไว้ด้วยสารคล้ายไขซึ่งกันน้ำไม่ให้
ระเหยออกจากไข่ไว้ชั้นหนึ่งก่อน หลังจากนั้น
ไข่จะถูกเคลือบไว้ด้วยสารที่มีคุณสมบัติป้องกันการเกิดoxidation (=การทำปฏิกริยากับออกซิเจนในอากาศ)
ไว้อีกชั้นหนึ่ง
ดังนั้น ถ้าเห็บที่มีไข่เต็มท้องถูกบี้จนแตกเลือดทะลักออกมา และอาจมีไข่บางส่วนไม่ถูกทำลาย ก็ไม่ได้หมายความว่าไข่เหล่านั้นจะฟักออกเป็นตัวอ่อนได้ ทั้งนี้เพราะไข่เหล่านั้น ไม่ได้ถูกเคลือบด้วยสารทั้ง 2 ขั้นตอนดังกล่าวข้างต้น ไข่เหล่านั้น จึงแห้งจากความร้อนของอากาศและฝ่อไปในที่สุด
ดังนั้น ถ้าเห็บที่มีไข่เต็มท้องถูกบี้จนแตกเลือดทะลักออกมา และอาจมีไข่บางส่วนไม่ถูกทำลาย ก็ไม่ได้หมายความว่าไข่เหล่านั้นจะฟักออกเป็นตัวอ่อนได้ ทั้งนี้เพราะไข่เหล่านั้น ไม่ได้ถูกเคลือบด้วยสารทั้ง 2 ขั้นตอนดังกล่าวข้างต้น ไข่เหล่านั้น จึงแห้งจากความร้อนของอากาศและฝ่อไปในที่สุด
ทั้งนี้ เป็นไปได้ว่าการที่ผู้ใหญ่แนะนำเด็ก ๆ ว่าอย่าบี้เห็บ
อาจจะมีเหตุผลอื่นแฝงอยู่ก็ได้ เช่น เมื่อบี้เห็บแล้ว
อาจจะทำให้พื้นเปื้อนเลือดที่ทะลักออกจากตัวเห็บ ทำให้พื้นเป็นรอยด่าง-ดวง
ไม่น่าดู ทางเลือกอื่น ก็คือ เมื่อเก็บเห็บได้มากในแต่ละครั้ง
ก็อาจลวกด้วยน้ำเดือด เห็บก็จะตายหมด หรืออาจเก็บใส่ขวดแอลกอฮอล์หรือน้ำมันก๊าด
เห็บจะตายและถูกดองไว้ ไม่เน่าเปื่อย เมื่อเก็บเสร็จแล้ว ปิดฝาขวดไว้ให้แน่น
และสามารถนำมาใส่เห็บในการเก็บครั้งต่อไปได้อีก ในบางบ้านที่เลี้ยงไก่ไว้
เราอาจโรยเห็บที่เก็บมาได้ ให้ไก่จิกกินก็ได้
เชื่อว่าไม่ทำให้ให้เกิดการติดเชื้อจากเห็บได้
คณะสัตว์แพทย์ศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
